Ortadoğulu Aydınlardan 2023 Yorumu 20 Haziran 2013 Perşembe Ortadoğu Elitleri Türk Dış Politikasını Nasıl Algılıyor

Ortadoğulu Aydınlardan 2023 Yorumu

Fatih Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümü tarafından 

8 ülkede entelektüellerle görüşülerek yapılan 

“Ortadoğu Elitleri 

Türk Dış Politikasını Nasıl Algılıyor?”

20 Haziran 2013 Perşembe 

Siyaset, bürokrasi, akademi, STK ve basın dünyasından 439 kişiyle görüşülerek yapılan ve sonuçları dün açıklanan araştırmada yer alan “On yıl içinde hangi ülke Ortadoğu’da en güçlü ülke olacak?” sorusunun tartışmasız cevabı Türkiye oldu. Irak, Suriye, Tunus, Libya, Filistin ve Lübnan’da aydınlar Türkiye’yi 10 yıl sonra bölgenin en güçlü devleti olarak görürken, Mısır ve İsrailli elitler, Türkiye’yi kendi ülkelerini ardından ikinciliğe yerleştirdi.

“Bölgenizde hangi ülkeyi bölgesel güç olarak adlandırırsınız?” sorusuna katılımcıların verdiği cevaplarda ise 10 yıl sonraki projeksiyonun aksine Türkiye-İran rekabetinin sonuca yansıdığı görülüyor. Irak, Mısır, Lübnan’da ‘İran’ en sık verilen cevap olurken, Suriye’de iki ülke yakın sonuçlar elde ediyor. Tunus ve Libyalı elitler bölgesel güç olarak yüzde 70’in üstünde Türkiye’yi adlandırıyor.

 

Araştırma, Türkiye’nin bölge tarafından nasıl algılandığına dair önemli ipuçları sunuyor. Geçtiğimiz yıllarda Türkiye’nin uluslararası politikada daha fazla söz sahibi olduğu fikrini yüzde 85 oranla onaylayan bölge elitleri, Ankara’nın ekonomik ve askeri güç ve kabiliyetini aşan dış politika hedefleri olduğu düşüncesine de çoğunlukla katılmıyor. Mısırlı elitlerin yüzde 70’i böyle bir duruma inanmazken, Irak ve İsrailli elitler bu tespitin doğru olduğunu belirtiyor.

Türkiye’ye yönelik ‘mezhepçi dış politika izliyor’ eleştirisinin bölge elitleri üzerinde tesirli olduğu da araştırma sonuçlarından anlaşılıyor. Irak, Libya, Lübnan ve İsrail’de yüzde 50’nin üzerinde katılımcı Ankara’nın mezhepçi bir siyaset izlediğini düşünürken, Suriye, Tunus ve Mısırlı aydınlar bu görüşe katılmıyor. Katılımcıların toplamında yüzde 52’lik bir oranı, Türkiye’nin Ortadoğu politikasını mezhepçi buluyor. Sonuçlar katılımcıların dinî bağlılıklarına göre ayrıldığında ise Yahudi ve Şiilerin yüzde 80’inden fazlası Türkiye’nin Ortadoğu siyasetini mezhepçi diye nitelerken, Sünni elitlerin yarısından fazlası bu fikre katılmıyor. Sonucu yorumlayan Doç. Dr. Savaş Genç, “Biz durum budur demiyoruz ama algının bu şekilde olduğunu görüyoruz.” dedi.  Araştırma ekibinden Yrd. Doç. Dr. Özlem Bagdonas da bu sonuçlara rağmen Türkiye’nin hâlâ Doğu ile Batı arasında dengeli bir siyaset izlendiği sonucunun çıkartılabileceğini söyledi.

Bağımsız Kürt devletine en büyük destek İsrail’den

“Türkiye ülkenizin en yakın ilişkide olduğu kaçıncı ülkedir?” sorusuna Protestan ve Katolikler birinci ülkedir derken, Şiiler dördüncü sıraya koyuyorlar. Ülke bazında ise Mısır, Suriye ve Lübnanlı elitler Türkiye’yi birinci sıraya yerleştirirken, Iraklıların yüzde 30’una yakını Türkiye’yi en kötü komşu olarak görüyor. Araştırmaya göre bölge elitlerinin yüzde 60’ı ‘Türkiye’nin nihai hedefi Müslüman dünyasının lideri olmaktır’ diye düşünürken, bu oran en fazla yüzde 70 ile İsrail ve yüzde 80 ile Libya’da dile getirilmesi dikkat çekiyor.

“Bölgede bağımsız bir Kürt devleti olmalı mı?” sorusuna Iraklı elitler yüzde 60, Suriyeliler yüzde 75 oranında karşı çıkarken, Tunus, Libya, Mısır ve Lübnan’da da bağımsız Kürt devleti fikrine sıcak bakılmıyor. Buna karşın İsrailli elitler yüzde 88 ile bağımsız Kürt devleti fikrini destekliyor. Kürtlerin otonomiye sahip olduğu Irak’ta bağımsızlık isteyen yüzde 30’a karşı Iraklı elitlerin yüzde 60’ı bağımsız Kürt devletine karşı çıkıyor. Katılımcıların yüzde 60’a yakını Türkiye’nin nihai hedefinin Müslüman dünyasının lideri olmak olarak görürken, yüzde 52’lik çoğunluğu eski Osmanlı coğrafyasının koruyucusu gibi hareket etmektedir tespitine katılıyor.