BeKoS tv Every Day A Film We are now less then a minute Türkiye'yiz
Afrika’nın akarsularında bir Afrika-Avrupa ortak projesi euronews, bilim 09 07 2013 salı
Kara kıtanın akarsuları her açıdan sırlarla örülü. Bu günlerde Afrikalı meslektaşlarıyla güçlerini birleştiren Avrupalı bilim insanları, Afrika’nın nehirlerinin küresel ısınma üzerinde nasıl bir rol oynadığı sorusuna yanıt arıyor.
Nehirlerin ürettiği karbondioksit (CO2, küresel ısınmayı tetikleyen faktörlerden biri. Bu günlerde bilim insanları, uluslararası bir proje (Afrival) kapsamında Afrika’nın akarsularındaki faaliyetleri inceliyor. Zimbabwe ve Zambiya sınırı boyunca ilerleyen, Mozambik’ten Hint Okyanusu’na dökülen Zambezi Nehri’nden örnekler toplayan karma ekipte Belçika’nın Leuven Katolik Üniversitesi’nden Cristian Teodoru ile Zambiya Üniversitesi’nde Yüksek Lisans öğrencisi Frank C. Nyoni yer alıyor.
Özellikle Afrika kıtasında su kaynaklarının kullanımı hayati öneme sahip. Bu nedenle Zambiya için saha araştırmalarıyla akarsuların faaliyeti üzerinde daha detaylı bilgi sahibi olmak ileride su ihtiyacına yanıt bulunmasını sağlayabilir. Zambiya Üniversitesi jeologlarından İmasiku Nyambe, ülkenin nüfusuyla paralel olarak artan su ihtiyacına değiniyor: “Ülkenin nüfusu arttı. Bunun yansıması olarak madencilik, tarım, elektrik ve benzeri alanlarda giderler de arttı. Bu nedenle çalışmalar sayesinde ne kadar suya sahip olduğumuzu tespit edebilirsek, tüm bu rakip kullanıcılar ihtiyaçlarına göre suyu paylaşabilir.”
Araştırmacılar, suyun ısısı, karbondioksit içeriği gibi çeşitli değişkenler üzerinden ölçümler yaparak veri topluyor. Bu veriler, çözünmüş organik madde ve toprağa ait minerallerle birlikte suya karışan karbonun, okyanusa ulaşmadan önce hangi oranda gaza dönüştüğü ya da tortulaştığını incelemek için kullanılacak. Teodoru, projenin henüz başlangıç aşamasında olduklarından söz ediyor: “Bu noktada her şey biraz muğlak. Bu nedenle araştırmaya devam ediyoruz. Karbonun okyanusa nasıl ulaştığını, tortulaşma sürecine nasıl katıldığını, sonrasında atmosfere nasıl karıştığını inceliyoruz. Bunun için karbonun kaynağına bakıyoruz. Nehirdeki karbonun hangi oranda toprak bazlı, hangi oranda su bazlı olduğunu anlamaya çalışıyoruz.”
Araştırmacılar bir dizi ölçümü tamamladığında Belçika’dan gelen Teodoru ekipten ayrılacak. Zambiyalı Yüksek Lisans öğrencisi Nyoni, araştırmanın gelecek süreçleri için gerekli metotları öğrenerek görevi devralacak. Nyoni’nin de belirttiği gibi, ortak yürütülen proje araştırmayı sürdürmek için gerekli yöntemleri kavramak açısından oldukça verimli: “Örneklem çıkarma metodu görüldüğü kadar basit değil. Yüksek Lisans’ta katıldığım bu proje boyunca her şeyi takip edip öğrenmeye çalıştım. Bu yetenek geliştirme diye adlandırdığımız sürece büyük katkı sağlayan bir proje oldu.”
Zambezi Nehri’nden alınan su örnekleri, daha detaylı bir inceleme için Avrupa’da laboratuvarlara gönderiliyor. Bu projenin benzeri saha çalışmaları Kenya, Mozambik, Nijer, Gabon, Madagaskar ve Kongo’da, Afrika’nın ana akarsularının yataklarında da yapılıyor. Teodoru, akarsu yatağı boyunca jeolojik özelliklerin değişmesi nedeniyle tüm bir nehri taradıklarını belirtiyor: “Karbondioksit, oksijen gibi jeokimyasal değişkenler, arazinin yapısı ve hidrolojik özelliklerinden etkilenerek, nehir boyunca farklı noktalarda değişebilir. Bu nedenle nehrin Hint Okyanusu’na karıştığı noktaya kadar farklı bölgelerden örnekler topluyoruz.
Afrika’nın akarsularında yapılan bu çalışmalar, küresel ısınmaya dair çeşitli biyokimyasal süreçleri aydınlatmanın yanı sıra, kıta nüfusunun su ihtiyacını karşılayarak yaşam şartlarının iyileştirilmesi yönünde umut vaat ediyor.
